تحلیل گر

نقد کامل انیمیشن Moana موآنا 2016: این انیمیشن، مربوط به اقوام پُلی نِزی است؛ پُلی‌نِزی نام گروهی از 1000 جزیره در اقیانوس آرام است. این جزایر بخشی از قاره اقیانوسیه به‌شمار می‌آیند. جزایر پلی‌نزی در مثلث پلی‌نزی قرار گرفته‌اند که یک گوشه آن هاوایی، گوشه دیگر نیوزیلند و دیگری جزیره ایستر است. مهم‌ترین دسته‌جزایر پلی‌نزی فیجی، ساموآ، تونگا و پلی‌نزی فرانسه نام دارند. بزرگترین کشور پلی‌نزی نیوزلند است.

نقد کامل انیمیشن Moana موآنا 2016

در فرقه‌های شیطان‌گرا، منجی مؤنث کارکرد ویژه‌ای داشته و نمادی از لیلیث است. در موآنا نیز بر خلاف انتظار ما، مائویی معجزه موسی را انجام نداده و جهان به وسیله موآنا حفظ می‌شود. منجی مونث در فیلم‌هایی مثل ویچر و همچنین انیمیشن دلیر(Brave) نیز تکرار شده است که کاملا اشاره به همین اعتقاد شیطانی فرقه‌ها دارد.

البته فمینیسم و زن‌گرایی فیلم که در سرپیچی موآنا از پدر و اتفاقا پیروزی موآنا علی‌رغم منع خانواده، نمود داشته است، کاملا بیانگر نگاه فمینیستی اثر است؛ اما دقت شود این فمینیسم کاملا با جادوگِرایی ترکیب شده است. یعنی در انیمیشن موآنا که همدلی فیلمساز با خدایان، تبلیغ شرک با محوریت جادو وجود دارد، فمینیسم نیز این پازل را کامل کرده و فیلم مبلغ منجی شیطانی مونث است. منجی مؤنث شیطانی تا جایی مهم است که مقالاتی با عنوان تأثیرگذاری لیلیث، شیطان مؤنث یهودی بر جنبش فمینیسم، نگاشته شده است.

لیلیث، از اساطیر یهودی است؛ یک شیطان مؤنث که سوار بر اژدها شده و دعوت کننده به نابودی و گناه و فحشاست. در فیلم، موآنا نماد لیلیث نیست. اما الگوی منجی مؤنث، یعنی همراهی این منجی با جادو و شرک، در فیلم رعایت شده است. در پایان انیمیشن نیز به لطف خدای اسطوره‌ای(تفیتی) جهان رنگی تازه گرفته و قلاب مائویی نیز به وی بازمی‌گردد.

بر خلاف اساطیر پولی‌نزی، در موآنا گفته می‌شود که مائویی پسر انسان‌های عادی است، اما به آب انداخته شده و به وسیله خدایان بزرگ شده است. این شباهت مائویی به منجی بنی‌اسرائیل(حضرت موسی) بی‌دلیل نیست؛ چرا که اساس این اسطوره طبق تفکرات پولی‌نزی، خدا، نیمه‌خدا یا پیامبر و حکیم بوده است. اما اینکه وی به آب انداخته شده و توسط خدایان رشد یافته، کاملا از جریان حضرت موسی(ع) اقتباس شده است.

همچنین مائویی اوراد خاصی را هنگام جنگ یا ورود به جهان زیرین می‌خواند که نشانگر خبره بودن وی در مبارزه است. البته وی تأکید دارد که همه قدرتش وابسته به قلاب ماهی‌گیری بوده و بدون آن قدرتی نداردکه شبیه به اسطوره یهودی انگشتر سلیمان است. ما نیز به عنوان مخاطب، با دیدن قدرت مائویی، وی را قهرمان و منجی داستان می‌پنداریم. اما داستان فیلم بر خلاف انتظار ماست.

در ادامه نقد موآنا بایستی گفت که شکل جزیره‌ای که تفیتی در آن خوابیده است، شبیه یک بانوی آرمیده است. این جزیره در واقعیت در اقیانوس آرام بوده و کوسرائی نام دارد. همچنین در ادیان پولی‌نزی، ارواح در زندگی مردم نقش پر رنگی دارند. حتی گاهی بر آن‌ها ظاهر می‌شدند و با زندگان ارتباط مستقیم می‌گرفتند. در موآنا نیز می‌بینیم ارواح گذشتگان بر موآنا ظاهر شده و روح مادربزرگ نیز حامی موآناست.

تتوها در این فرهنگ، نماد‌های مهمی بودند. مثلا نماد اسپیرال یا گردباد، بیان‌گر قدسی بودن شخص و اتصال وی به آسمان است. یا بعضی نمادها بیانگر این بودند که روح شخص پس از مرگ در جهان زیرین زندگی می‌کند و در میان زنده‌ها نمی‌ماند.

در موآنا نیز می‌بینیم که نماد اصلی فیلم که بر روی بادبان‌ها و لوگوی فیلم موجود است، گردباد یا اسپیرال است. یعنی قایق موآنا و بدن مائویی، قدسی و متصل به آسمان است. به علت اقیانوس که به عقیده آن‌ها همان خالق است، از مائویی و موآنا حمایت می‌کند.