تحلیل گر

نقد سریال حشاشین بررسی ابعاد فیلم: سریال پر حاشیه و سی قسمتی حشاشین که در ماه رمضان امسال از کشور مصر پخش شد، سریال مهم و خوش‌ساختی است که به دلیل شهرت آن به سرعت زیرنویس فارسی برایش منتشر شد و در سایت‌های ایرانی پخش شد. پس از جنجال‌هایی که این سریال تحریف شده تاریخی به پا کرد و انتقاداتی که به آن شد، پخش آن از روی شبکه‌های توزیع فیلم مانند فیلیمو و نماشا متوقف شد.

 

نقد سریال حشاشین بررسی ابعاد فیلم

نام این سریال حشاشین گذاشته شده است. حشاشین در واقع لغتی توهین‌آمیز بوده که از طرف مخالفان فرقه اسماعیلیه برای آن‌ها استفاده می‌شده است و به معنای قاتلانی است که حشیش استعمال می‌کرده‌اند. این تخیل و این قرائت که منشأ آن به سخنان مارکوپولو بر می‌گردد، دقیقا همان چیزی است که در سریال نمایش داده می‌شود. در سریال حشاشین یکی از اولین و مهم‌ترین اعضای فرقه به نام زید بن سیحون گیاهی را به حسن صباح معرفی می‌کند که با سوزاندن و استشمام دود آن باعث توهم می‌شود.

این فیلم بر خلاف تاریخ واقعی است که در آن گفته شده حسن صباح مسلکی زاهدانه‌ داشته و بیش از سی سال در الموت مانده بود و گفته شده است که هرگز از آن بیرون نیامد و همیشه در حجره کوچک خود ماند و عمر خود خود را وقف مطالعه کتاب و انشای تعالیم کرده است. منابع تاریخی اشاره کرده‌اند که وی در مراعات دستورهای شریعت حساس بود و با دوست و دشمن یکسان برخورد می‌کرد. از اقدامات شرعی گزارش شده در مورد او درباره عقوبت دو فرزندش است که هر دو را به مجازات شرعی [طبق فقه اسماعیلیه] تأدیب کرد.

در ادامه نقد سریال حشاشین بایستی گفت که در سریال حشاشین نیز اگرچه ما با فرقه شیعیان اسماعیلیه نزاری به رهبری حسن صباح روبرو هستیم اما مفهوم مهدویت بازیچه داستان و دروغی است که حسن صباح آن را دستاویز خود قرار می‌دهد. در این سریال اگرچه نزار به قتل می‌رسد و این قتل هم نمایش داده می‌شود، اما حسن صباح به دروغ مدعی می‌شود که او در غیبت قرار گرفته است و امام غایب است و هنگامی که از امام غایب صحبت می‌شود، ما را یاد شیعیان اثنی عشری ایرانی می‌اندازد.

تعداد شیعیان اسماعیلی نزاری در جهان بسیار محدود است و حدود 15میلیون نفر تخمین زده می‌شوند، ساخت فیلم درباره آنان نیز چنان موضوعیتی ندارد و تخریب آنان برای کشور مصر مسأله نیست. تصویری که از شیعه ایرانی در قلعه الموت به تصویر کشیده می‌شود طعنه به شیعه اثنی‌عشری ایرانی منتظر حضرت مهدی دارد. در فیلم تأکید بسیاری روی امام غایب می‌شود و اینکه حسن صباح این شخصیت با ذکاوت و با فراست اما دروغگو و منحرف که خود را کلیددار بهشت و در نهایت امام زمان معرفی می‌کند که روح امام نزار با او عجین شده است، نماینده امام زمان است و انگاری که او حسن صباح نیست، او ولی فقیه شیعیان است! شاید علت انتخاب حسن صباح به عنوان شخصی که خود را نماینده امام زمان می‌داند و غالب وقت خود را در کتابخانه و مشغول مطالعه و نوشتن می‌گذراند از همین حیث باشد اما درباره این ایده باید تأمل بیشتری کرد.

بار دومی که در سریال مفهوم امام زمان و غیبت امام زمان دستاویز تمسخر قرار می‌گیرد زمانی است که حسن صباح در خواب خود می‌بیند «برزک عمید» شخصیتی که زندانبان حسن صباح بود اما تبدیل به مرید او و سپس فرمانده مهم قلعه الموت شده است، ولی‌عهد حسن صباح یعنی هادی را به قتل رسانده و از بالای قلعه به پایین می‌اندازد.

سپس در واقعیت به علت حسادتی که برزک به هادی، فرزند جوان حسن صباح دارد، در فضای واقعی هادی را به قتل رسانده و جنازه او را گم و گور می‌کند، البته چنین چیزی نمایش داده نمی‌شود اما حدس زده می‌شود که چنین اتفاقی برای هادی افتاده و بعد برزک پیش حسن صباح می‌آید و می‌گوید که هادی امام ما عروج کرده است! خود حسن صباح حرف او را باور نمی‌کند، در واقع به دلیل اینکه حسن صباح در فیلم شخصیتی فریبکار و دروغگو نمایش داده می‌شود که از موضوع مهدویت و امام زمان استفاده کرده تا به قدرت برسد، از حرف برزک جا می‌خورد و برایش قابل هضم نیست که چنین اتفاقی افتاده باشد، در حالی که او در تمام قسمت‌ها با همین ادعای مهدویت و غیبت نزار، پیروانی برای خودش جمع می‌کرده است اما برزک اصرار می‌کند که این واقعه اتفاق افتاده اما حسن صباح دنبال جنازه هادی می‌گردد. در واقع غیبت و عروج در فیلم صرفا نوعی دروغ و تزویر برای به قدرت رسیدن است.

اخوان المسلمین مصر نیز واکنش‌هایی بسیار منفی به این سریال داشته‌اند. اخوانی‌ها اعتقاد دارند سازندگان این سریال با تبعیت از مراحل مذهبی و سیاسی حسن صباح، به نقد سیاست‌های اخوان المسلمین پرداخته‌اند و قصد داشته‌اند این نوع اسلام سیاسی که در مصر جریان دارد به چالش بکشند.

آنچه واضح و مبرهن است، این است که سریال حشاشین سریالی با هدف تخریب اسلام سیاسی و نشان دادن شیعیان فرقه حسن صباح به عنوان تروریست‌های اولیه است که بی‌حساب قتل و ترور می‌کرده‌اند، کسانی که نام آن‌ها در زبان انگلیسی تبدیل به اساسین به معنای قاتل شده است و این اسلام‌هراسی در کشوری اسلامی به نام مصر رقم می‌خورد.